\r\n\r\nΣαράντα χρόνια συνεχούς κυκλοφορίας έκλεισε ο «Ριζοσπάστης, καθώς στις 25 Σεπτεμβρίου 1974, μετά την πτώση της χούντας και τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ, κυκλοφόρησε νόμιμα στα περίπτερα. Το τελευταίο νόμιμο φύλλο της εφημερίδας του ΚΚΕ ήταν στις 18 Οκτωβρίου του 1947.\r\n
\r\n
\r\n
\r\nΤα σαράντα χρόνια της νόμιμης έκδοσης του «Ριζοσπάστη» τιμήθηκαν, προχθές, σε εκδήλωση στον Περισσό με ομιλητές τον Κύριλλο Παπασταύρου, μέλος του ΠΓ του ΚΚΕ και διευθυντή της εφημερίδας, και τον Γιώργο Μωραΐτη, δημοσιογράφο – αντιστασιακό, μέλος της αρχισυνταξίας του «Ριζοσπάστη» από το 1974 έως το 1991.\r\n\r\nΜε την πτώση της χούντας και μέχρι να νομιμοποιηθεί το ΚΚΕ, εκδόθηκε, προσωρινά, η εφημερίδα «ΝΕΑ ΕΛΛΑΔΑ». Ταυτόχρονα ωστόσο προετοιμαζόταν η έκδοση του «Ρ» μόλις θα το επέτρεπαν οι συνθήκες. Αυτό έγινε στις 24 Σεπτέμβρη 1974 το βράδυ, οπότε ο «Ριζοσπάστης» την επομένη το πρωί, στις 25, «κρεμόταν» στα περίπτερα μετά 27 χρόνια βαθιάς παρανομίας… Πρώτος εκδότης του «Ρ» -που έμεινε έως το 1978- ήταν ο Νίκανδρος Κεπέσης.\r\n\r\nΜε διευθυντή τον Γρηγόρη Φαράκο, κρίσιμο ρόλο για την πρώτη αυτή νόμιμη έκδοση είχαν μεταξύ άλλων οι Ζήνωνας Ζορζοβίλης, Γιάννης Παλαβός, Μάκης Λυμπεράτος, Θεμιστοκλής Υψηλάντης μαζί με μια μικρή ομάδα δημοσιογράφων.\r\n\r\nΗ νομιμοποίηση\r\n
\r\n
\r\n
\r\nΣτις 23 Σεπτεμβρίου 1974, η κυβέρνηση εθνικής ενότητας, με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ανακοινώνει την υπογραφή νομοθετικού διατάγματος για τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ και την ταυτόχρονη κατάργηση του διαβόητου «νόμου 509».\r\n\r\n \r\n\r\nΕκείνες τις πρώτες μέρες της μεταπολίτευσης, αν και «τύποις» ήταν παράνομο το ΚΚΕ, η ηγεσία του κόμματος -γραμματέας ήταν ο Χαρίλαος Φλωράκης- προετοιμαζόταν για την έκδοση του «Ριζοσπάστη».\r\n
\r\n
\r\n
\r\nΗδη από τις 22 Αυγούστου είχε επιστρέψει στην Ελλάδα ο Χαρίλαος Φλωράκης, ο οποίος τέσσερις μέρες αργότερα δίνει συνέντευξη Τύπου στα γραφεία της εφημερίδας «Νέα Ελλάδα», η οποία εκδόθηκε αμέσως μετά την πτώση της χούντας, καθώς δεν ήταν δυνατή η νόμιμη έκδοση του «Ριζοσπάστη».\r\n\r\nΤο ΚΚΕ είχε βγει από τη δικτατορία διασπασμένο -πολλά στελέχη και μέλη του πλέον ήταν στο ΚΚΕ εσωτερικού- και ως εκ τούτου έπρεπε να προλάβουν την κατοχύρωση του τίτλου του «Ριζοσπάστη».\r\n\r\nΤην εντολή για τη νομιμοποίηση του τίτλου από το υπουργείο Εμπορίου πήρε ο Ν. Κεπέσης, κατοχυρώνοντας στις 9 Αυγούστου 1974 τον τίτλο με αριθμό σήματος 62584.\r\n
\r\n
\r\n
\r\nΤΟ ΠΡΩΤΟ ΦΥΛΛΟ\r\nΟι μαρτυρίες για την έκδοση μετά την πτώση της χούντας\r\n\r\nΣύμφωνα με μαρτυρίες στελεχών του ΚΚΕ, που διαδραμάτισαν ρόλο για την έκδοση του «Ριζοσπάστη», αμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας το Πολιτικό Γραφείο αποφάσισε πάραυτα να προχωρήσει στην κυκλοφορία εφημερίδας. Ο Ζήνων Ζορζοβίλης σημειώνει ότι τότε του είπαν να μιλήσει με τον Βασίλη Εφραιμίδη και να ξεκινήσουν αμέσως. «Μου είπαν πάρε τον Βασίλη τον Εφραιμίδη και αρχίστε. Πάρε και τον Γιάννη τον Παλαβό. Δεν είχαμε να σταθούμε πουθενά. Μας είπαν θα βοηθήσει κι ένας Παπαστεργιόπουλος Ηλίας, δικηγόρος. Στο γραφείο του φωνάξαμε και τους ειδικούς, τον Θεμιστοκλή τον Υψηλάντη. Το πρώτο ήταν ο τίτλος.\r\n\r\nΚάλεσα τον Γιώργο τον Φαρσακίδη να βγάλει τον τίτλο, γιατί δεν πήγαμε να βγάλουμε κατευθείαν τον “Ριζοσπάστη”, καθώς το κόμμα ήταν ακόμα στην παρανομία και δεν ξέραμε πότε θα νομιμοποιηθεί… βγήκαμε με τίτλο “Νέα Ελλάδα”». Σημειώνεται ότι στα γραφεία της «Νέας Ελλάδας» είχε ήδη εγκατασταθεί η Συντακτική Επιτροπή που είχε ορίσει το ΚΚΕ για τον «Ριζοσπάστη». «Το ίδιο βράδυ τον τυπώσαμε. Το λογότυπό του είχε αποφασιστεί να είναι το ίδιο που είχε πάντα. Και επειδή δεν είχαμε καμιά παλιά εφημερίδα για να το πάρουμε, στείλαμε μία κοπέλα, γραφίστα, στην Εθνική Βιβλιοθήκη και το αντέγραψε πάνω σε ρυζόχαρτο. Ιστορίες τρέλας… Ο Παλαβός ήταν οικονομικός διευθυντής και ταυτόχρονα δούλευε και “πιάστης” (σ.σ.: αυτός που παίρνει τα φύλλα από τη μηχανή, τα δένει και τα μετράει)…», λέει ο Ζήνων Ζορζοβίλης.\r\n\r\n«Δουλέψαμε μέρα νύχτα»\r\nΑκόμη μία μαρτυρία, που δημοσίευσε το 2002 ο «Ριζοσπάστης», είναι του Μάκη Λυμπεράτου. «Στις 23 το απόγευμα πληροφορηθήκαμε ότι καταργήθηκε ο Νόμος 509 που είχε απαγορέψει τη νόμιμη λειτουργία του ΚΚΕ. Κατά συνέπεια, από την άλλη μέρα, από την ίδια στιγμή, το ΚΚΕ ήταν νόμιμο. Και σκεφτήκαμε, λοιπόν, ότι πρέπει να βγει η εφημερίδα. Δεν ήταν το ίδιο πράγμα με τη “Νέα Ελλάδα”, που βγάζαμε μέχρι τότε. Ηταν ο “Ριζοσπάστης” που έπρεπε να βγει. Δουλέψαμε όλη την ημέρα από το πρωί. Δεν πήγαμε σχεδόν ούτε για φαγητό και το ίδιο βράδυ, στις 12 ακριβώς, έπιασα στα χέρια μου το πρώτο φύλλο από το τυπογραφείο.\r\n\r\nΕκείνο που θυμάμαι είναι ότι πραγματικά τρέμανε τα χέρια μου…». Στο πρώτο φύλλο της νόμιμης έκδοσης του «Ριζοσπάστη» δημοσιεύτηκε χαιρετιστήριο της ΚΕ του ΚΚΕ, που άρχιζε ως εξής: «Επειτα από 27 χρόνια συνεχούς παρανομίας, το ΚΚΕ κατακτά τη νομιμότητα. Είκοσι επτά χρόνια το ΚΚΕ, η ύπαρξή του, η δράση του θεωρούνταν από το επίσημο κράτος με ειδικό νόμο, τον Νόμο 509, έγκλημα. Χιλιάδες είναι τα μέλη και στελέχη του, οι οπαδοί του, που τα χρόνια αυτά συνελήφθησαν, βασανίστηκαν, εκτοπίστηκαν, φυλακίστηκαν και πολλοί εκτελέστηκαν με βάση τον νόμο αυτό. Στρέφουμε ιδιαίτερα αυτήν τη στιγμή τη σκέψη μας στους χιλιάδες ήρωες, οπαδούς, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ που έδωσαν τα πάντα, έδωσαν τη ζωή τους στους αγώνες για ένα καλύτερο μέλλον της πατρίδας μας».
