Δημοκρατία των κουμπιών;

782

Του Γιάννη Πανούση

Ίσως θα ήταν σημαντικό εάν ξανανοίγαμε τον διάλογο (έστω και δικτυακά) για τον ορισμό, το περιεχόμενο, την ποιότητα της σύγχρονης Δημοκρατίας. Μιας δημοκρατίας “των ψηφιακών κουμπιών” ή των hi-tec χειριστών.
Ως ψηφιακή δημοκρατία νοούμε τη χρήση της πληροφορίας, της επικοινωνιακής τεχνολογίας και όλων των Media, με στόχο την ενδυνάμωση της πολιτικής δημοκρατίας και της συμμετοχής των πολιτών στις δημοκρατικές διαδικασίες. Μιας δημοκρατίας χωρίς περιορισμούς (χρόνου, χώρου και άλλων φυσικών/τεχνητών εμποδίων) που συμπληρωματικά (και όχι ως υποκατάστατα) χρησιμοποιεί τα νέα αυτά μέσα για την ενίσχυση των ανάλογων παραδοσιακών πρακτικών.

Η ψηφιακή δημοκρατία (ως ηλεκτρονική δημοκρατία, ως κυβερνο-δημοκρατία και εντέλει ως τηλε-δημοκρατία) συνδυάζει εικονική και οργανική πραγματικότητα, χωρίς όμως ούτε να συγκροτεί μια νέα, αθηναϊκού τύπου Αγορά πολιτών ούτε να προσβλέπει σε μια ουτοπική άμεση δημοκρατία των μη-δημοκρατικών (ή μη-εκδημοκρατισθεισών) δομών και λειτουργιών.

Μολονότι η ταχύτερη και μεγαλύτερη πληροφόρηση, η επικοινωνία χωρίς διαμεσολάβηση του Κράτους και η διευκόλυνση παροχής υπηρεσιών παρέχουν φανερά πλεονεκτήματα για την πολιτική συμμετοχή όλων ή των περισσοτέρων πολιτών, οι δομικές ανισότητες, τα οικονομικά συμφέροντα, το άδυτο των πραγματικών κέντρων λήψης των αποφάσεων δεν υποχωρούν και δεν εκχωρούν τη διαχείριση της κατάστασης στους χρήστες της ψηφιακής δημοκρατίας. Κατά συνέπεια, τα Media παρακολουθούν τα συστήματα δημοκρατίας και τις απόψεις των πολιτών για τη δημοκρατία και δεν διαμορφώνουν αυτά μοντέλα δημοκρατίας.
Η πολιτική κουλτούρα μιας θεσμικής, ανταγωνιστικής, πλουραλιστικής, συμμετοχικής, δημοψηφισμιακής ή φιλελεύθερης δημοκρατίας θα καθορίσει εντέλει τα πλαίσια και το περιεχόμενο κάθε interactive επικοινωνίας, κάθε πακέτου πληροφοριών, κάθε exit poll ή tele-poll.

Η άποψη για την εγκαθ-ίδρυση ενός Νέου Ψηφιακού Έθνους (New Digital Nation), όπου όλοι οι πολίτες είναι πλήρως ενημερωμένοι και έχουν πρόσβαση σε όλα τα Media, είναι φενάκη. Το ίδιο ισχύει με τα ηλεκτρονικά συστήματα mini-populus, που θα ενισχύουν τη μη-πολιτική συμμετοχή των μη-πληροφορημένων πολιτών.
Τα Media δεν φέρνουν τη Δημοκρατία. Δεν αλλάζουν το πολιτικό σύστημα ούτε τους πολιτικούς θεσμούς. Δεν είναι ανεξάρτητες δυνάμεις, που εργάζονται υπέρ ή κατά της Δημοκρατίας. Το αν θα χρησιμοποιηθούν για να ικανοποιηθούν αιτήματα πολιτών ή να εξυπηρετηθούν ιδιωτικά συμφέροντα καταναλωτικού χαρακτήρα, περισσότερο σχετίζεται με το πόσο αδύναμη είναι η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, παρά με το πόσο ισχυρά είναι τα ίδια. Οι κίνδυνοι, βέβαια, δεν λείπουν. Πρώτος απ’ όλους η επιβολή μιας πανοπτικής ιεραρχημένης κοινωνίας, που ενισχύει τους ήδη ισχυρούς (και με βάση τις νέες τεχνολογίες). Δεύτερος η είσοδος στον ιδιωτικό χώρο και η παραβίαση ατομικών δικαιωμάτων. Ο τρίτος, η δημιουργία νέας δομικής ανισότητας των πλουσίων/φτωχών (με κριτήριο την πρόσβαση στην πληροφορία).
Το “δικαίωμα του να γνωρίζω” συνιστά δημοκρατική αξία και είναι ασύμβατο με αυταρχικές νομοθεσίες, προβολή μονοδιάστατων “αληθειών”, εξάρτηση από ανεξέλεγκτα κέντρα εξουσίας.
Φρουρός του δημοσίου συμφέροντος δεν μπορεί και δεν πρέπει ν’ αφήσουμε να γίνουν τα Media. Δημόσιο συμφέρον είναι ό,τι εξυπηρετεί τους στόχους ολόκληρης της κοινωνίας και όχι ενός μέλους της. Για τις (όποιες) αποκλίσεις φταίμε όμως εμείς οι πολίτες.
Οι θεσμοί μας έχουν φθαρεί και κρύβονται έντεχνα πίσω από την (προσχηματική) ευθύνη και (δυσ)λειτουργία των ΜΜΕ.
Δεν καταστρέφουν τα ψηφιακά συστήματα τη Δημοκρατία. Η Δημοκρατία αυτοϋπονομεύεται όταν αναγνωρίζει σ’ αυτά την (ανομιμοποίητη) τέταρτη εξουσία και όταν αντικαθιστά τις ορατές λειτουργίες της από υπόγεια αδιαφανή δίκτυα.
Άρα και στην ψηφιακή δημοκρατία “η τήρηση των αρχών και αξιών επαφίεται στη σύνεση, την ενότητα και την αντίσταση των Ελλήνων”. Αυτό ας είναι ένα μάθημα Ελευθερίας προς κάθε κατεύθυνση.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.